Τι είναι ο τραυλισμός;

 

Ο τραυλισμός αποτελεί μία σύνθετη διαταραχή και παρατηρείται από τα αρχαία χρόνια. Μπορεί να παρουσιαστεί σε όλες τις κοινωνικές ομάδες. Ενα από τα πιο γνωστά άτομα που φέρεται να τραύλιζε είναι ο αρχαίος Ελληνας ρήτορας Δημοσθένης, που προσπάθησε να «ξεπεράσει» τον τραυλισμό του τοποθετώντας χαλίκια στο στόμα του όταν μιλούσε. Παρ΄όλο που η συγκεκριμένη διαταραχή έχει μελετηθεί εκτενώς, ειδικά τα τελευταία 70 χρόνια, παραμένει μία από τις πιο αινιγματικές διαταραχές ομιλίας. Ωστόσο, ολοένα έρχονται στο φως τα αποτελέσματα νέων ερευνών που συμβάλλουν σημαντικά στην καλύτερη κατανόηση της διαταραχής και παρέχουν νέες και πιο εξελιγμένες θεραπευτικές παρεμβάσεις.

 

Όταν κάποιος δεν παρουσιάζει τραυλισμό, δηλαδή έχει φυσιολογική ροή στην ομιλία του, μπορεί και μεταβαίνει ομαλά από έναν ήχο σε έναν άλλο, από μία συλλαβή σε μία άλλη, και από μία λέξη στην επόμενη (Guitar, 2006).  Στον τραυλισμό συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Δηλαδή παρατηρείται μία διακοπτόμενη ροή ομιλίας. Η διακοπή στη ροή της ομιλίας, μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους όπως με επαναλήψεις συλλαβών (π.χ.: θε-θε-θε-θέλω), λέξεων (π.χ.: και-και-και) ή φράσεων (π.χ.: είναι το, είναι το,  είναι το), επιμηκύνσεις των φωνημάτων (π.χ.: δ…ώρο), μπλοκαρίσματα (π.χ.: τ___άξη) και λεκτικές παρεμβολές (π.χ.: εμμμμ, εεεε). Τα παραπάνω συμπτώματα καλούνται δυσρυθμίες και αποτελούν ακούσιες συμπεριφορές, δηλαδή συμβαίνουν αυτόματα χωρίς το άτομο να θέλει και τείνουν να εμφανίζονται στην αρχική θέση λέξεων/συλλαβών/φράσεων.

 

Τα συμπτώματα που προαναφέρθηκαν αποτελούν τις λεκτικές συμπεριφορές. Αρκετά συχνά παρατηρούνται και μη λεκτικές συμπεριφορές ή δευτερεύουσες. Μερικές από αυτές είναι η αντικατάσταση λέξεων όπου το άτομο φοβάται ότι θα τραυλίσει με άλλες, σωματικές συμπεριφορές (π.χ.: κλείσιμο ματιών, κούνημα κεφαλιού ή έντονη σύσπαση μυών του προσώπου πριν ή κατά τη διάρκεια ενός τραυλικού επεισοδίου), απώλεια ελέγχου του ρυθμού της αναπνοής και αρνητικά συναισθήματα για την επικοινωνιακή του ικανότητα.

 

 

Παρά τις εκτεταμένες έρευνες που έχουν γίνει για τον εντοπισμό των αιτιών που προκαλούν τη γένεση και εξέλιξη του τραυλισμού, ακόμη δε γνωρίζουμε τα ακριβή αίτια. Παρόλα αυτά οι ερευνητές πλέον συμφωνούν ότι ο τραυλισμός δεν οφείλεται σε έναν μόνο παράγοντα, αλλά σε ένα σύνολο παραγόντων (Conture, 1990, Yairi, 2011). Ορισμένοι από τους πιο αποδεκτούς παράγοντες που έχουν εμπλακεί στη γένεση και εξέλιξη της διαταραχής είναι οι εξής:

 

Γενετιστές έχουν ενδείξεις ότι ο τραυλιμός μπορεί να κληρονομείται και είναι πιθανότερο να εμφανιστεί στα αγόρια. Η ύπαρξη ατόμου που τραυλίζει στο οικογενειακό – συγγενικό περιβάλλον διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε ποσοστό 40 – 60%. Επίσης, έρευνες σε δίδυμα έχουν δείξει ότι τα περισσότερα μονοζυγωτικά τραυλίζουν και τα δύο, αλλά όχι πάντα. Επιπλέον, έχει ενοχοποιηθεί η μετάλλαξη των γονιδίων GNPTAB, GNPTG και NAGPA καθώς και κάποιες μεταβολικές ασθένειες και σύνδρομα. Το γεγονός ότι ο τραυλισμός εμφανίζεται συνήθως σε συνδυασμό με κάποιες άλλες διαταραχές όπως ΔΕΠ-Υ (10 – 20%), μαθησιακές δυσκολίες (περίπου 10%), διαταραχές άρθρωσης – φωνολογίας (10-20%) και σύνδρομο Down υποδηλώνει ότι υπάρχει βιολογικό υπόβαθρο για τη συγκεκριμένη διαταραχή.

 

Απεικοντιστικές μέθοδοι του εγκεφάλου που έχουν διεξαχθεί σε όλο τον κόσμο, υποδεικνύουν ότι άτομα που τραυλίζουν παρουσιάζουν ευκρινείς διαφοροποιήσεις στην εγκεφαλική λειτουργία. Πιο συγκεκριμένα, έχει αναφερθεί ότι υπάρχουν ανατομικές διαφορές σε περιοχές γύρω από την πλάγια σχισμή του εγκεφάλου και στο μεσολόβιο καθώς και λειτουργικές διαφορές, όπως μειωμένη δραστηριότητα των αισθητικοκινητικών κέντρων του αριστερού ημισφαιρίου και υπερβολική δραστηριότητα ανάλογων δομών του δεξιού ημισφαιρίου καθώς και υπερδραστηριότητα της παρεγκεφαλίδας κατά τη διάρκεια ομιλίας με ή χωρίς τραυλιμό (De Nil et al, 2003, Neumann et al, 2005). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανεπαρκή ρύθμιση των γρήγορων κινήσεων που απαιτούνται στην ευχερή ομιλία.

 

Για πολλά χρόνια υπήρχε η αντίληψη ότι ο τραυλισμός αποτελεί ψυχογενή διαταραχή που προκαλείται απο εξωτερικούς/περιβαλλοντικούς παράγοντες (Andrews και Harris, 1964, Sheehan, 1975). Σύμφωνα με μελέτες πολλών ετών, η πεποίθηση ότι ο τραυλισμός οφείλεται σε ψυχογενή αίτια δεν ευσταθεί απόλυτα. Ωστόσο κάποιοι περιβαλλοντικοί παράγοντες που επηρεάζουν την ψυχοσυναισθηματική κατάσταση του ατόμου προκαλώντας αρνητικά συναισθήματα, όπως είναι ο φόβος για λεκτική επικοινωνία ή ένα αίσθημα επικοινωνιακής ανεπάρκειας και ανασφάλειας, μπορούν να συμβάλουν στην πυροδότηση της έναρξης των συμπτωμάτων και στην εξέλιξη της διαταραχής.