ΔΕΠ-Υ και σχολική μελέτη

Πώς μπορεί ο γονέας να βοηθήσει το παιδί με ΔΕΠ-Υ να οργανωθεί και να προετοιμαστεί κατάλληλα για το σχολείο;

Παρακάτω ακολουθούν ορισμένες συμβουλές που μπορούν να φανούν ιδιαίτερα χρήσιμες!

Παρατηρείστε το παιδί!

Η λεπτομερής παρατήρηση της συμπεριφοράς και του τρόπου μελέτης του παιδιού είναι το πρώτο και ίσως το σημαντικότερο βήμα ώστε να σχεδιάσετε έναν αποτελεσματικό τρόπο για τη σχολική του προετοιμασία. Παρατηρείστε πώς και για πόσο χρόνο διαβάζει το παιδί σας απερίσπαστα. Προσέξτε πόσο εύκολα κουράζεται και υπό ποιες συνθήκες εμφανίζει εντονότερα τα συμπτώματα της διαταραχής. Ποια μαθήματα του αρέσουν περισσότερο και ποια όχι. Ακόμη, ποιες ώρες μέσα στην ημέρα είναι πιο ξεκούραστο και μπορεί να συγκεντρωθεί καλύτερα στη σχολική μελέτη. Καταγράψτε τις παρατηρήσεις σας, ώστε να φτιάξετε ένα πρόγραμμα που θα ικανοποιεί τις ανάγκες του.

Οργανώστε τον χώρο & τον χρόνο μελέτης

Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ εμφανίζουν αρκετές δυσκολίες στη διαχείριση του χρόνου τους, ενώ διασπώνται εύκολα από τα διάφορα εξωτερικά ερεθίσματα. Έτσι, ο χρόνος και ο χώρος όπου θα διεξαχθεί η σχολική μελέτη είναι από τα πρώτα και σημαντικότερα σημεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Επιλέξτε μια ώρα για διάβασμα που το παιδί είναι ξεκούραστο. Φροντίστε η ώρα να είναι σταθερή, ώστε ο εγκέφαλός του να αρχίσει να προσαρμόζεται σταδιακά. Ακόμη, προτιμήστε έναν ήσυχο χώρο για μελέτη, με όσο το δυνατόν λιγότερους διασπαστές (π.χ. θορύβους, παιχνίδια, ανοιχτή οθόνη υπολογιστή, τηλεόραση κ.ά.). Βάλτε το παιδί να καθίσει με την πλάτη στη μπαλκονόπορτα ή στο παράθυρο και απομακρύνετε από το οπτικό του πεδίο αντικείμενα που μπορεί να κεντρίσουν το ενδιαφέρον και την προσοχή του. Φροντίστε επίσης πάνω στο γραφείο του να υπάρχουν μόνο τα απαραίτητα αντικείμενα για το διάβασμα.

Θέστε κανόνες & ενισχύστε το παιδί

Είναι πολύ σημαντικό το παιδί να γνωρίζει τι καλείται να φέρει εις πέρας καθώς και τι είναι επιτρεπτό ή όχι κατά τη διάρκεια της μελέτης. Γι’ αυτό, ορίστε συγκεκριμένους κανόνες που θα κληθεί να ακολουθήσει. Εκτός από την ολοκλήρωση των σχολικών του καθηκόντων, οι κανόνες μπορεί να περιλαμβάνουν οποιαδήποτε επιθυμητή συμπεριφορά θα συμβάλλει στην ομαλή διεκπεραίωση της μελέτης. Φροντίστε οι κανόνες να είναι περιορισμένοι, ρεαλιστικοί και να έχουν περισσότερο θετική παρά αρνητική διάσταση (π.χ. «Σηκώνομαι από την καρέκλα την ώρα του διαλείμματος» αντί για τη διατύπωση «δε σηκώνομαι από την καρέκλα πριν το διάλειμμα»). Μπορείτε να βάλετε το παιδί να τους γράψει ή ακόμη και να τους ζωγραφίσει.

Είναι σημαντικό να δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην ενίσχυση του παιδιού όταν ακολουθεί τους κανόνες. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ συχνά αποτυγχάνουν να διατηρήσουν την προσπάθεια όταν δεν έχουν κίνητρο, ενώ εμφανίζουν καλύτερη επίδοση στις δραστηριότητες που αναλαμβάνουν όταν επιβραβεύονται. Ο έπαινος πρέπει να ακολουθεί άμεσα την επιθυμητή από το παιδί συμπεριφορά και να είναι συγκεκριμένος
π.χ. «Μπράβο σου που ολοκλήρωσες την άσκηση χωρίς να σηκωθείς από την καρέκλα!». Αυτό θα αυξήσει την αυτοπεποίθησή του, που είναι συνήθως χαμηλή στα παιδιά με ΔΕΠ-Υ.

Μια ακόμη αποτελεσματική μορφή ενίσχυσης είναι η καθυστερημένη ενίσχυση, η  οποία περιλαμβάνει ένα υλικό αγαθό ή μια δραστηριότητα που θα κερδίσει το παιδί αφού ολοκληρώσει μέρος ή όλα τα καθήκοντά του, ανάλογα πάντα με τις δυνατότητές του. Φτιάξτε μια λίστα με τα μαθήματα/ασκήσεις που έχει να μελετήσει για την επόμενη μέρα. Δίπλα σε κάθε δραστηριότητα που ολοκληρώνει, βάλτε ένα αυτοκόλλητο ή μια φατσούλα, ώστε να γνωρίζει τι έχει φέρει εις πέρας, τι έχει απομείνει και σαν επακόλουθο να μειωθεί η ανησυχία του για το «άγνωστο». Όταν ολοκληρώσει τα καθήκοντά του, μέσα στο πλαίσιο τήρησης των κανόνων, θα μπορέσει να «εξαργυρώσει» τα αυτοκόλλητα/φατσούλες με κάτι επιθυμητό.
Αυτό μπορεί να είναι μια βόλτα στην παιδική χαρά, ένα παγωτό, μισή ώρα παιχνίδι με το τάμπλετ ή ό,τι άλλο αποτελεί κίνητρο για το παιδί. Είναι πολύ σημαντικό να λάβει την «ανταμοιβή» του μέσα στην ημέρα, καθώς πολύ συχνά τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ εμφανίζουν δυσκολίες αναμονής.

Κάντε τη μελέτη ενδιαφέρουσα!

Όπως προκύπτει από τα ερευνητικά δεδομένα όταν μια δραστηριότητα  ενδιαφέρει το παιδί με ΔΕΠ-Υ τα συμπτώματα της διαταραχής ελαττώνονται. Έτσι, είναι πιθανότερο να εμφανίσει καλύτερη συγκέντρωση προσοχής και για περισσότερο χρόνο, αν ξεκινήσει το διάβασμα με το μάθημα που του αρέσει περισσότερο. Ακόμη, το ενδιαφέρον του θα προσελκύσει περισσότερο μια εναλλακτική προσέγγιση των μαθημάτων. Χρησιμοποιήστε τη φαντασία και την ευρηματικότητά σας για να τροποποιήσετε τη μελέτη ώστε να γίνει όσο το δυνατόν πιο ευχάριστη για το παιδί. Έτσι, το μάθημα της ιστορίας μπορεί να αφομοιωθεί μέσα από παιχνίδι ρόλων, τα δύσκολα γράμματα της ορθογραφίας να σχηματιστούν με πλαστελίνη, το παιδί να γίνει ο δάσκαλος και εσείς ο μαθητής και όποια άλλη ιδέα μπορείτε να σκεφτείτε!

Εφαρμόστε τεχνικές μελέτης

Η αποτελεσματική μελέτη προϋποθέτει επίσης την εφαρμογή μικρών αλλά χρήσιμων τεχνικών. Αρχικά, φροντίστε να κάνετε σαφές στο παιδί τι του ζητάτε. Συχνά, το παιδί με ΔΕΠ-Υ δυσκολεύεται να συγκρατήσει στη μνήμη του μακροσκελείς και σύνθετες εντολές, γι’ αυτό είναι σημαντικό οι οδηγίες που δέχεται να είναι σύντομες και ακριβείς. Έπειτα, προσπαθήστε να του διδάξετε τεχνικές μελέτης, όπως να εντοπίζει και να υπογραμμίζει τα σημαντικότερα σημεία ενός κειμένου, να κυκλώνει τις λέξεις-κλειδιά μιας εκφώνησης και να βάζει πλαγιότιτλους στις παραγράφους που καλείται να αποστηθίσει. Επιπλέον, βοηθήστε το στην εκμάθηση των θεωρητικών μαθημάτων ετοιμάζοντάς του σύντομα αλλά περιεκτικά σχεδιαγράμματα. Σταδιακά, αναμένεται το παιδί να υιοθετήσει αυτές τις τεχνικές και να τις εφαρμόσει μόνο του.

Κάντε διαλείμματα!

Το διάλειμμα είναι μείζονος σημασίας για όλα τα παιδιά, πόσο μάλλον για ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ που η δυνατότητα συγκέντρωσής του είναι πιο περιορισμένη. Παρατηρήστε μετά από περίπου πόση ώρα μελέτης το παιδί αρχίζει να εμφανίζει πιο  έντονη διάσπαση ή προβλήματα συμπεριφοράς και δώστε του διάλειμμα λίγο πριν. Η ιδανική διάρκεια του διαλείμματος είναι περίπου 3-5 λεπτά, διάστημα που το παιδί θα μπορέσει να ηρεμήσει μακριά από τον χώρο του γραφείου. Μπορείτε να χρησιμοποιείτε ένα  χρονόμετρο ώστε να γνωρίζει πότε τελειώνει το διάλειμμά του. Κάντε σαφές στο παιδί ότι την ώρα του διαλείμματος δεν επιτρέπεται να δει τηλεόραση ή να ασχοληθεί με το τάμπλετ, κάτι που θα εντείνει τα συμπτώματα της διαταραχής.

Επίσης σημαντικό είναι να λάβετε υπόψη πόσο συχνά το παιδί χρειάζεται διάλειμμα ώστε να ορίσετε έναν αριθμό διαλειμμάτων που «δικαιούται» μέσα σε 45 λεπτά μελέτης. Τα διαλείμματα μπορούν να οπτικοποιηθούν με κάρτες ή μάρκες ώστε κάθε φορά που το παιδί ζητάει ξεκούραση να σας δίνει από μία. Έτσι, θα ξέρει πόσα διαλείμματα του έχουν απομείνει. Σταδιακά, όταν ο χρόνος συγκέντρωσής του αρχίσει να αυξάνεται, μπορείτε να μειώσετε τον αριθμό τους.

Οι παραπάνω συμβουλές και τεχνικές μπορούν να αποδειχθούν ιδιαίτερα βοηθητικές, τόσο για το παιδί με ΔΕΠ-Υ, όσο και για τη λειτουργία όλης της οικογένειας. Σε συνδυασμό με ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα θεραπευτικής αντιμετώπισης, προσαρμοσμένο στις ανάγκες του παιδιού και της οικογένειας, η ακαδημαϊκή -και όχι μόνο- επίδοση του παιδιού, μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά.